Sigara İçmek Sağlığı Nasıl Etkiler?
Sigara içenler için yaşam beklentisi, içmeyenlere kıyasla en az 10 yıl daha kısadır. Amerikan Kanser Derneği, sigara içmenin ömrü erkeklerde yaklaşık 12 yıl ve kadınlarda 11 yıl kısalttığını belirtmektedir.
Sigara içmenin her yıl aşağıdakilerin toplamından daha fazla ölüme neden olduğunu söylüyor:
- Motorlu araç yaralanmaları,
- Alkol veya yasadışı uyuşturucu kullanımı,
- Ateşli silahlarla ilgili olaylar.
Tütün, insanların sağlığını etkileyen zehirli maddeler içerir. Bu zehirlerden ikisi:
Karbonmonoksit: Araba egzoz dumanları da bu maddeyi üretir ve yüksek dozlarda ölümcüldür. Kandaki oksijenin yerini alır ve oksijen organlarını aç bırakarak düzgün çalışmasını engeller.
Katran: Bu, akciğerleri kaplayan ve nefes almayı etkileyen yapışkan, kahverengi bir maddedir.
İstatistikler endişe verici olsa da, sigarayı bırakmanın hastalık riskini önemli ölçüde azalttığını akılda tutmak önemlidir.
Sigara İçmenin Vücudun Farklı Bölgeleri Üzerindeki Etkileri
Beyin
Sigara içmek felç geçirme olasılığını 2-4 kat artırabilir. Darbeler beyin hasarına ve ölüme neden olabilir.
Felcin beyin hasarına neden olmasının bir yolu, bir kan damarı duvarı zayıfladığında ve bir şişkinlik oluşturduğunda ortaya çıkan beyin anevrizmasıdır. Bu şişkinlik patlayabilir ve subaraknoid kanamaya neden olabilir ve bu da felce neden olabilir.
Kalp>
Tütün dumanındaki kimyasallar kalp problemleri ve kardiyovasküler hastalık olasılığını artırır.
Sigara içmek, kanda plak biriktiğinde ve arter duvarlarına yapıştığında ateroskleroza neden olur. Bu onları daraltır, kan akışını azaltır ve kan pıhtılaşması riskini artırır.
Sigara içmek ayrıca kan damarlarına zarar vererek onları daha kalın ve daha dar hale getirir. Bu, kanın akmasını zorlaştırır ve ayrıca kan basıncını ve kalp atış hızını artırır.
Sigara içmenin aşağıdaki kardiyovasküler durumlarla bağlantıları vardır:
- Önde gelen ölüm nedenlerinden biri olan koroner kalp hastalığına neden olabilir,
- Sigara içmek kalp krizi riskini iki katına çıkarır,
- Cilde ve bacaklara kan akışını azaltan tıkanıklıklara neden olabilir,
- Beyindeki kan pıhtıları veya patlama kan damarları nedeniyle inmeye sebep olabilir,
Günde 5 veya daha az sigara içen kişilerde bile erken kardiyovasküler hastalık belirtileri gelişebilir.
Karbon monoksit ve nikotin, kalbin daha sıkı ve daha hızlı çalışmasını sağlar. Bu, sigara içmenin egzersiz yapmayı daha zor hale getirdiği anlamına gelir. Egzersiz eksikliği, sağlık sorunları riskini daha da artırır.
Kemikler
Ulusal Sağlık Enstitüleri'ne göre, sigara içmek kemik yoğunluğunu azaltarak kemikleri daha zayıf ve kırılgan hale getirir. Sigara içmek ayrıca bir kırıktan sonra kemik iyileşmesini de bozabilir.
Araştırmacılar, bunun sigara içmenin doğrudan bir etkisi mi yoksa sigara içen kişilerde yaygın olan diğer risk faktörlerinden mi kaynaklandığını söylemekte zorlanıyorlar. Bunlara daha düşük vücut ağırlığı ve daha az fiziksel egzersiz yapmak dahildir.
Sigara içen kadınlarda görülen kemik sorunları, erkeklere göre daha fazla olabilir. Kadınlar, osteoporoz ve kırık kemiklere daha yatkındır. Sigarayı bırakmak, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bile, sigarayla bağlantılı kemik kaybını sınırlamaya yardımcı olabilir.
Bağışıklık Sisteminin Normal Fonksiyonlarına Zarar Verir
Bağışıklık sistemi vücudu enfeksiyon ve hastalıklara karşı korur.
Bir 2017 araştırmasına göre, sigara içmek bağışıklık sisteminin normal fonksiyonunu etkiler ve vücutta iltihaplanmaya neden olur. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere otoimmün problemlere yol açabilir:
- Crohn hastalığı,
- Romatizmal eklem iltihabı,
- Ülseratif kolit,
- Sistemik lupus eritematoz,
Sigara içmenin ayrıca tip 2 diyabet ile bağlantısının olduğu bilinmektedir.
Akciğerler
Akciğerler belki de sigaranın etkilediği en belirgin organdır.
Bir kişinin sigaraya bağlı akciğer hastalığının herhangi bir belirtisini fark etmesi genellikle yıllar alır. Bu, hastalık oldukça iyi olana kadar kişilerin tanı alamayabileceği anlamına gelir. Sigara içmek akciğerleri çeşitli şekillerde etkileyebilir. Birincil neden, sigara içmenin akciğerlerdeki hava yollarına ve alveol olarak bilinen hava keselerine zarar vermesidir.
Sigarayla ilgili en yaygın akciğer rahatsızlıklarından üçü şunlardır:
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): KOAH uzun süreli bir hastalıktır. Hırıltı, nefes darlığı ve göğüste sıkışmaya neden olur.
Kronik bronşit: Kronik bronşit, solunum yolları çok fazla mukus ürettiğinde ortaya çıkar. Bu, uzun süreli bir öksürüğe ve iltihaplı hava yollarına yol açar. Zamanla, yara dokusu ve mukus hava yollarını tamamen tıkayabilir ve enfeksiyona neden olabilir.
Amfizem: Amfizem, alveol sayısını azaltan ve aralarındaki duvarları parçalayan bir KOAH türüdür. Bu, dinlenirken bile nefes almayı zorlaştırır ve zamanla kişinin oksijen maskesine ihtiyacı olabilir.
Sigaranın neden olduğu diğer akciğer hastalıkları arasında pnömoni, astım ve tüberküloz bulunur.
Ağız
Sigara içmenin ağız sağlığı üzerinde çeşitli etkileri olabilir ve şunlara neden olabilir:
- Ağız kokusu veya kötü nefes,
- Lekeli dişler,
- Kuru ağız,
- Azaltılmış tat duyusu.
Sigara diş eti dokularını tahriş eder. Sigara içmenin ağız kokusuna katkıda bulunabilecek diş eti hastalığı riskini artırdığını belirtilmektedir.
Üreme
Sigara içmek üreme sistemini ve doğurganlığı da etkileyebilir.
Sigara içen kadınlar hamile kalmakta daha fazla zorluk çekebilir. Erkeklerde sigara içmek penisteki kan damarlarına zarar vererek iktidarsızlığa neden olabilir. Ayrıca spermlere zarar verebilir ve sperm sayısını etkileyebilir.
Bazı araştırmalara göre, sigara içen erkeklerin sperm sayısı içmeyenlere göre daha düşük olduğu görülmüştür.
Hamileyken sigara içmek bebek için aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi riski artırır:
- Erken doğum
- Gebelik kaybı
- Düşük doğum ağırlığı
- Ani bebek ölümü sendromu
- Bebek hastalıkları
Deri
Sigara cilde ulaşabilen oksijen miktarını azaltır. Bu, yaşlanma sürecini hızlandırır ve cildin donuk veya gri görünmesine neden olabilir.
Sigara içmek şunlara neden olabilir:
- Özellikle dudak çevresinde gerçekleşen yüz kırışıklıkları
- Sarkık göz kapakları
- Sarı veya gri ton gibi düzensiz cilt rengi
- Kuru, kaba cilt
- Parmakların ve tırnakların geçici olarak sararması
Sigara içmek cilt yaralarının iyileşme süresini uzatır, cilt enfeksiyonu riskini artırır ve sedef hastalığı dahil cilt koşullarının şiddetini artırır.
Sigara ve Kanser Riski
Sigara içmek birçok kanser türünün riskini artırır. Ulusal Kanser Enstitüsü'ne göre, tütün dumanı en az 69'u kansere neden olabilen yaklaşık 7.000 kimyasal içerir.
Akciğer kanseri, hem erkeklerde hem de kadınlarda kansere bağlı ölümlerin önde gelen nedenidir. Tedavisi en zor olanlardan biridir.
Sigara içmek aşağıdaki kanserler için bir risk faktörüdür:
- Ağız
- Gırtlak veya ses telleri
- Farinks veya boğaz
- Yemek borusu, ağız ve mideyi birbirine bağlayan tüp
- Böbrek
- Serviks, rahim ağzı
- Karaciğer
- Mesane
- Pankreas
- Karın
- Kolon
- Miyeloid lösemi
Purolar, pipo içimi, mentollü sigaralar, çiğneme tütünü ve diğer tütün türleri kansere ve diğer sağlık sorunlarına neden olur. Tütün kullanmanın güvenli bir yolu yoktur.
Sigarayı Bırakmanın Faydaları
İstatistikler endişe verici olsa da, iyi haber şu ki, sigarayı bırakmak hastalık ve ölüm riskini önemli ölçüde azaltıyor. Bir kişi sigara içmekten ne kadar uzun süre kaçınırsa riskler daha da düşer.
Aslında, bazı araştırmalar 40 yaşından önce sigarayı bırakmanın sigaraya bağlı hastalıklardan ölme riskini yaklaşık %90 oranında azalttığını söylüyor.
Bu istatistikler, sigarayı bırakmanın sağlığa faydalarını göstermektedir:
Kardiyovasküler riskler: Bıraktıktan 1 yıl sonra kalp krizi geçirme riski keskin bir şekilde düşer.
İnme: 2-5 yıl içinde inme riski sigara içmeyenlere göre yarı yarıya azalır.
Kanserler: Ağız, boğaz, yemek borusu ve mesane kanseri riskleri, bıraktıktan sonraki 5 yıl içinde akciğer kanseri için 10 yıl içinde yarı yarıya azalır.
Sigarayı bıraktıktan kısa bir süre sonra insanlar, yaşam kalitelerini önemli ölçüde artırabilecek ve bırakmanın sağlığa faydalarının hatırlatıcısı olarak hizmet edebilecek aşağıdaki sağlık yararlarını deneyimliyorlar:
- Nefes almak daha kolay hale gelir
- Günlük öksürük ve hırıltı azalır, sonra kaybolur
- Tat ve koku alma duyusu iyileşir
- Egzersiz ve aktiviteler daha kolay hale gelir
- El ve ayaklardaki dolaşım iyileşir
Sigarayı bırakmak stresli olsa da insanlar genellikle 6 ay içinde günlük stres düzeylerinin sigara içtikleri zamandan çok daha düşük olduğunu fark etmeye başlarlar.
Sigarayı bırakmak herkes için farklı bir yolculuktur ve bir kişi için işe yarayan şey her zaman bir sonraki için işe yaramayabilir. Hangilerinin en iyi sonucu verdiğini görmek için birkaç farklı yol deneyin.
Sigarayı bırakmaya çalışırken şu ipuçları yardımcı olabilir:
- Bırakmanın neden iyi bir fikir olduğuna dair nedenlerin bir listesini yapın. Sigara içme isteği geldiğinde bunları okuyun.
- İlerlemenizi izlemek için bir uygulama kullanın. Sigarasız bir gün gibi kilometre taşlarına ulaşmak, bir kişiyi devam etmeye motive etmeye yardımcı olabilir. Piyasada birçok ücretsiz ve ücretli uygulama var.
- Nikotin yerine geçen ürünleri deneyin. Nikotin bantları, sakızlar ve pastiller, herhangi bir anda direnmeyi kolaylaştırarak, istekleri azaltmaya yardımcı olabilir.
- Pek çok insan, destek için bir sağlık hizmeti sağlayıcısına ulaşmanın, onları tamamen bırakmalarına yardımcı olabileceğini düşünmektedir.
- Bir uzmana danışın.
* Burada yer alan bilgiler bir hekime danışmanın yerine geçmez. Tedavi ve teşhis için lütfen doktorunuza danışınız.
Referans: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8610-allergy-overview
Son Erişim Tarihi: 19.10.2022
Yazar: Cansu Bulut.
