Maymun Çiçeği (Mpox): Küresel Bir Sağlık Tehdidi

Mpox, dünya genelinde halk sağlığı için önemli bir tehdit oluşturan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır.

Mpox, bilinen diğer adıyla Maymun Çiçeği, Monkeypox virüsünün neden olduğu bir zoonotik enfeksiyondur. Bu virüs, çiçek hastalığı virüsünün de dahil olduğu Orthopoxvirus cinsine aittir ve Poxviridae ailesine mensuptur. İlk olarak 1958 yılında Danimarka'da araştırma amaçlı tutulan maymunlarda tespit edilen bu virüs, 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bir bebekte ilk kez insan enfeksiyonu olarak rapor edilmiştir. 1980 yılında çiçek hastalığının eradike edilmesi ve çiçek aşılamalarının durdurulmasıyla birlikte, Mpox endemik bölgelerde yeniden ortaya çıkmaya başlamış ve 2022-2023 yıllarında küresel bir salgına yol açmıştır. 2024 yılı Ağustos ayında DSÖ Mpox için acil durum ilan etmiştir.

Maymun Çiçeği (Mpox)’nin Klinik Belirtileri

Mpox, enfekte bireylerde çeşitli klinik belirtilerle kendini gösterir. En yaygın semptomlardan biri ciltte oluşan döküntülerdir. Bu döküntüler, enfeksiyonun başlangıcından itibaren 2-4 hafta boyunca devam edebilir. Döküntüler başlangıçta düz lezyonlar olarak başlar, ardından sıvı dolu veziküllere ve daha sonra püstüllere dönüşür. Bu lezyonlar genellikle kaşıntılı veya ağrılı olabilir. Ciltteki döküntüler, özellikle yüz, avuç içleri, ayak tabanları, ağız, boğaz, kasık ve genital bölgeler ile anüs gibi vücut bölgelerinde görülür. Bunun yanında, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, düşük enerji seviyesi ve lenfadenopati (şişmiş lenf düğümleri) gibi semptomlar da yaygındır.

Mpox'un klinik seyri kişiden kişiye değişebilir. Özellikle immün sistemi zayıf olan bireylerde enfeksiyon daha şiddetli seyredebilir ve komplikasyonlara yol açabilir. Örneğin, ciltteki lezyonlar bakteriyel enfeksiyonlarla komplike olabilir ve sepsis, pnömoni, ensefalit gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Mpox, bazı vakalarda ölümcül olabilmektedir. Özellikle HIV ile yaşayan ve tedavi altında olmayan bireyler bu komplikasyonlar açısından daha yüksek risk altındadır.

Maymun Çiçeği (Mpox)’nin Bulaşma Yolları

İsminde ‘maymun’ kelimesinin olması virüsün sadece maymunlardan geçtiği algısına neden olmamalı, hastalık maymunlardan daha çok fare ve sıçan gibi kemirgenlerle sincaplardan bulaşabilmektedir. Mpox, genellikle enfekte bireylerle veya hayvanlarla doğrudan temas yoluyla bulaşır. En yaygın bulaşma yolları şunlardır:

  1. İnsandan İnsana Bulaşma: Enfekte bir kişinin cilt lezyonlarına doğrudan temas, enfekte kişinin solunum damlacıkları veya kısa mesafeli aerosollerle bulaşma, cilt teması, cinsel ilişki, öpüşme gibi yakın fiziksel temaslar yoluyla bulaşabilir. Solunum yoluyla bulaşma, özellikle uzun süreli ve yakın temas durumlarında meydana gelir.
  2. Hayvandan İnsana Bulaşma: Mpox virüsü, enfekte hayvanlarla temas yoluyla insanlara bulaşabilir. Bu temas, enfekte hayvanların ısırması, tırmalaması, avlanması, derisinin yüzülmesi, pişirilmesi veya tüketilmesi sırasında gerçekleşebilir. Virüsün doğal rezervuarı tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli küçük memeliler, özellikle kemirgenler ve maymunlar bu virüse duyarlıdır.
  3. Kontamine Eşyalarla Bulaşma: Mpox virüsü, kontamine olmuş giysiler, yatak takımları veya iğnelerle temas yoluyla da bulaşabilir. Bu durum özellikle sağlık hizmetleri sunan kişiler veya toplumda riskli davranışlarda bulunan bireyler için geçerlidir.

Maymun Çiçeği (Mpox) Teşhis ve Tanı

Mpox'un tanısı, genellikle cilt lezyonlarından alınan örneklerin PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile incelenmesi yoluyla konulur. Mpox'un belirtileri, su çiçeği, kızamık, bakteriyel cilt enfeksiyonları, uyuz, herpes ve sifiliz gibi diğer enfeksiyonlarla karışabileceğinden, doğru teşhis büyük önem taşır. Deri lezyonlarının yanı sıra, orofaringeal, anal veya rektal sürüntüler de test edilebilir, ancak kan testleri önerilmez. Mpox tanısı doğrulandıktan sonra, hastalığın seyri izlenmeli ve gerekli tedavi başlanmalıdır.

Maymun Çiçeği (Mpox) Tedavi ve Aşılama

Mpox tedavisinin temel amacı, hastalığın semptomlarını hafifletmek, cilt lezyonlarını yönetmek ve komplikasyonları önlemektir. Destekleyici tedavi, ateş düşürücü ilaçlar, ağrı kesiciler ve cilt bakımına yönelik lokal tedavileri içerir. Mpox'a karşı özel olarak geliştirilmiş antiviraller de tedavi sürecinde kullanılabilir.

Aşılama, mpox enfeksiyonunu önlemenin en etkili yollarından biridir. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen ve bazı ülkelerde kullanım onayı alan aşılar, mpox’a karşı da koruyuculuk sağlayabilir. Aşının, enfekte bir kişiyle temas eden yüksek risk altındaki bireylere, temas sonrası ilk 4 gün içinde uygulanması önerilir. Ayrıca, sağlık çalışanları, çoklu cinsel partneri olan bireyler, seks işçileri gibi yüksek risk gruplarının da aşılanması tavsiye edilir.

Maymun Çiçeği (Mpox) Korunma Yöntemleri

Mpox'tan korunmanın en etkili yolu, enfekte kişilerle fiziksel temastan kaçınmaktır. Hastaların, döküntüler tamamen iyileşene ve yeni bir cilt tabakası oluşana kadar evde izole kalmaları gerekmektedir. Lezyonların örtülmesi ve diğer insanlarla temas sırasında tıbbi maske takılması, bulaşma riskini azaltabilir. Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanımı, bulaşma riskini azaltabilir ancak tamamen önlemez. Ayrıca, el hijyenine dikkat edilmesi, kontamine yüzeylerin düzenli olarak dezenfekte edilmesi ve hasta kişilerin bulunduğu ortamların iyi havalandırılması önemlidir.

Maymun Çiçeği (Mpox) Küresel Yayılımı ve Halk Sağlığı Önlemleri

Mpox, özellikle 2022-2023 yılları arasında dünya genelinde ciddi bir sağlık tehdidi haline gelmiştir. Bu dönemde, başta Avrupa ve Amerika kıtaları olmak üzere hızla yayılarak tüm Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bölgelerini etkisi altına almıştır. Bu küresel salgın, DSÖ tarafından 23 Temmuz 2022'de Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) olarak ilan edilmiştir.

Mpox, özellikle HIV pozitif bireyler, çocuklar ve hamileler gibi savunmasız gruplarda ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilmektedir. Bu nedenle, enfeksiyonun kontrol altına alınması için küresel düzeyde güçlü halk sağlığı önlemleri alınması gerekmektedir. Salgın süresince, DSÖ ve diğer sağlık otoriteleri tarafından yürütülen aktif sürveyans, temaslı takibi, vaka yönetimi, aşılama kampanyaları ve risk iletişimi gibi stratejik önlemler, mpox'un yayılmasını sınırlamada kritik rol oynamıştır.

Mpox, dünya genelinde halk sağlığı için önemli bir tehdit oluşturan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır. Enfeksiyonun kontrol altına alınması ve yayılmasının önlenmesi, etkili halk sağlığı müdahaleleri ve bireysel korunma önlemlerinin uygulanması ile mümkündür. Tüm bireylerin bu hastalık hakkında bilinçlenmesi, hastalığın yayılmasını engellemede ve gelecekteki olası salgınların önlenmesinde hayati öneme sahiptir. Mpox ile mücadelede, hızlı tanı, etkili tedavi ve yaygın aşılama stratejileri, küresel sağlık güvenliğini sağlamada kritik rol oynamaktadır.


* Bu içeriğin geliştirilmesinde eczaneden.com İçerik Ekibi katkı sağlamıştır.
* Web sitemizdeki içerikler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz. Sayfa içeriğinde Eczaneden.com’da tedavi edici sağlık hizmetine ya da ürüne yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir.


Referanslar:

  1. World Health Organization (WHO). Monkeypox: Key Facts. [Erişim Tarihi: Ağustos 2024].
  2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Mpox (Monkeypox): Clinical Guidance. [Erişim Tarihi: Ağustos 2024].
  3. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Monkeypox multi-country outbreak. [Erişim Tarihi: Ağustos 2024].


* Bu içeriğin geliştirilmesinde eczaneden.com İçerik Ekibi katkı sağlamıştır.

Eczaneden Loader

[[ item.content ]]

Geri bildiriminiz için teşekkürler!