İlk Yardım: Kırık Nedir?

Kemik Kırığı Nedir?

Kemik kırığı, kemik dokusunun devamlılığında tam veya kısmi bir kırılmadır. Kırıklar vücuttaki herhangi bir kemikte oluşabilir.

Bir kemiğin kırılmasının birkaç farklı yolu vardır. Örneğin, kapalı bir kırık, çevreleyen dokuya zarar vermeyen veya cildi yırtmayan bir kemik kırılmasıdır.

Buna karşılık bileşik bir kırık, çevreleyen dokuya zarar veren ve cilde nüfuz eden bir kırıktır. Bileşik kırıklar, enfeksiyon riskinden dolayı genellikle basit kırıklardan daha ciddidir.

Kırık Türleri

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi başka kırık türü vardır:

• Avülsiyon kırığı: Bir kas veya bağ kemiği çekerek onu kırar.
• Parçalı kırık: Bir darbe kemiği birçok parçaya ayırır.
• Sıkıştırma veya ezilme kırılması: Bu genellikle omurgadaki süngerimsi kemikte meydana gelir. Örneğin, omurgadaki bir omurun ön kısmı osteoporoz nedeniyle çökebilir.
• Kırık çıkığı: Bu, bir eklem yerinden çıktığında ve eklemin kemiklerinden biri kırıldığında ortaya çıkar.
• Yeşil çubuk kırığı: Kemik bir tarafta kısmen kırılır, ancak kemiğin geri kalanı bükülebileceğinden tamamen kırılmaz.
• Saç çizgisi kırığı: Bu, kemiğin ince, kısmi bir kırığıdır.
• Etkilenen kırık: Bir kemik kırıldığında, kemiğin bir parçası başka bir kemiği etkileyebilir.
• Eklem içi kırık: Bu, bir kırık eklem yüzeyine uzandığında ortaya çıkar.
• Boyuna kırık: Bu, kırığın kemiğin uzunluğu boyunca uzanmasıdır.
• Eğik kırık: Eğik bir kırık, kemiğin uzun ekseninin karşısında meydana gelen kırıktır.
• Patolojik kırık: Bu, altta yatan bir durum kemiği zayıflattığında ve kırılmaya neden olduğunda ortaya çıkar.
• Spiral kırık: Burada, bir kırılma sırasında kemiğin en az bir kısmı bükülür.
• Basınç kırığı: Tekrarlanan basınç ve zorlanma bir kemiği kırabilir. Bu, sporcular arasında yaygındır.
• Enine kırık: Bu, kemik boyunca düz bir kırılmadır.

Belirtiler

Bir kırığın belirtileri, bulunduğu yere, kişinin yaşına ve genel sağlığına ve yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak değişir.Kemik kırığı olan kişiler tipik olarak aşağıdakilerden bazılarını yaşayacaklardır:

• Ağrı
• Şişme
• Morarma
• Etkilenen bölgenin etrafındaki renksiz cilt
• Etkilenen bölgenin alışılmadık bir açıyla çıkıntısı
• Yaralı bölgeye ağırlık verememe
• Etkilenen bölgeyi hareket ettirememe
• Etkilenen kemik veya eklemde yanma hissi
• Açık kırık ise kanama

Daha ciddi durumlarda, kişi şunları yaşayabilir:

• Baş dönmesi
• Baygınlık
• Mide bulantısı

Nedenler

Sağlıklı kemikler son derece esnektir ve şaşırtıcı derecede güçlü etkilere dayanabilir. Ancak, yeterli güç altında çatlayabilir veya kırılabilirler.

Fiziksel travma, aşırı kullanım ve osteoporoz gibi kemikleri zayıflatan sağlık koşulları, kemik kırıklarının önde gelen nedenleridir. Diğer faktörler de kişinin kırık yaşama riskini artırabilir.

Bir kişinin kemikleri tipik olarak yaşla birlikte zayıflar ve bu da kemiklerin kırılma riskini artırır. Bir kişi yaşlandıkça, kemikleri zayıflatan bir durum geliştirme olasılığı da artar.

Teşhis ve Tedavi

Bir doktor, bir kırılmaya neden olan koşulları soracaktır. Daha sonra bir teşhise ulaşmak için fizik muayene yapacaktır. Çoğu zaman, kırığı tam olarak değerlendirmek için bir röntgen ve bazı durumlarda bir MR veya BT taraması isteyecektir.

Kemik iyileşmesi, çoğu durumda doğal olarak gerçekleşecek bir süreçtir. Bu nedenle, tedavi tipik olarak, yaralanan kemiğe iyileşme için en iyi koşulları sağlamaya ve gelecekteki optimal işlevi sağlamaya odaklanır.

Doğal iyileşme sürecinin başlaması için doktor kırığı azaltacaktır. Bu, kırık kemiklerin uçlarını hizalamayı içerir. Daha küçük kırıklarda, doktor bunu etkilenen bölgeyi dışarıdan manipüle ederek yapabilir. Ancak bazı durumlarda bu ameliyat gerektirebilir.

Bir tıp uzmanı kırığı hizaladıktan sonra, yerinde kalmasını sağlayacaktır. Bunu yapmanın yöntemleri şunları içerir:

• Dökümler veya parantezler
• Metal plakalar ve vidalar
• Kemik boşluklarına yerleştirilmiş intramedüller çiviler veya çubuklar
• Dış sabitlemeler

Kırıkların iyileşmesi, ciddiyetine bağlı olarak birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Süre, hangi kemiğin etkilendiğine ve kanlanma sorunu veya enfeksiyon gibi herhangi bir komplikasyon olup olmadığına bağlıdır.

Kemik iyileşmesini etkileyebilecek diğer faktörler şunlardır:

• Sigara içmek,
• Aşırı alkol tüketimi,
• Yüksek vücut kitle indeksi,
• Nonsteroid antiinflamatuar ilaç kullanımı,
• Yaş

Kemik iyileştikten sonra, fizik tedavi yoluyla etkilenen bölgeye kas gücünü ve hareketliliğini geri kazandırmak gerekebilir. Kırık, bir eklemin yakınında veya içinden meydana gelirse, kalıcı sertlik veya artrit riski vardır. Bu olursa, kişi o eklemi yaralanmadan önceki kadar bükemeyebilir.

Komplikasyonlar

Kemik kırıkları tipik olarak uygun tedavi ile iyileşirken, aşağıdakiler gibi komplikasyonlar olabilir:

• Kemik yanlış pozisyonda iyileşir: Kırık yanlış pozisyonda iyileşebilir veya iyileşme sürecinde kemikler kayabilir.
• Kemik büyümesinin bozulması: İyileşme sırasında çocuklukta bir kemik kırığı bozulursa, bu o kemiğin tipik gelişimini etkileyebilir. Bu, kemikte gelecekte şekil bozukluğu riskini artırabilir.
• Kemik veya kemik iliği enfeksiyonu: Bileşik bir kırıkta, bakteriler derideki bir çatlaktan girebilir ve kemik veya kemik iliğini enfekte edebilir. Bu kalıcı bir enfeksiyon haline gelebilir.
• Kemik ölümü (avasküler nekroz): Kemik gerekli kan kaynağını kaybederse ölebilir.

Gecikmiş Kaynamalar ve Hiç Kaynamamalar

Kaynama olmayan kırıklar iyileşmeyen kırıklardır, gecikmiş kaynamalar ise iyileşmesi daha uzun süren kırıklardır.

Gecikmiş kaynamalar ve hiç kaynamamalar için tedaviler şunları içerir:

• Ultrason tedavisi: Bir tıp uzmanı, etkilenen bölgeye düşük yoğunluklu ultrason uygulayacaktır. Bu, kırıkların iyileşmesine yardımcı olabilir.
• Kemik grefti: Kırık iyileşmezse, cerrah kırık kemiği uyarmak için doğal veya sentetik bir kemik nakledilir.
• Kök hücre tedavisi: Kök hücre türevli tedaviler, kemik kırıklarının iyileşmesine yardımcı olabilir.

Referans: https://www.medicalnewstoday.com/articles/173312 Son erişim tarihi: Nisan 2022.

Yazar: Cansu Bulut.